IS DE KERK NOG VOOR HAAR TAAK BEREKEND? 
Het Christelijke nationaal weekblad ,,De Spiegel" d.d. 12 September 1953, heeft een interessant artikel geplaatst onder het opschrift: ,,Is de Jeugd van Nederland nog ,,kerks"? Enkele reporters van ,,de Spiegel" hebben, aldus dit blad, in protestantse kringen een grote enquête gehouden waarbij diverse vragen op kerkelijk terrein werden gesteld. Wij laten thans ,,De Spiegel" zelf aan het woord: ,,We schreven eens in onze contactrubriek, dat we ons wel eens bezorgd afvroegen of Nederland nog het recht heeft een christelijke natie genoemd te worden. Dat koste ons veel verwijten. We schreven eens enkele maanden later, dat de protestantse kerken een zo droevig beeld geven van verdeeldheid en onenigheid, dat we ons schamen. Ook dat koste ons veel verwijten. Toen we daarop enkele maanden later een enquête hielden onder de jeugd van Nederland en de vraag stelden: ,,Wat verwacht u van de toekomst?" moesten we helaas constateren, dat voor vele jongeren het christelijke geloof in hun toekomstdromen geen enkele rol meer speelde" Tot zover het Christelijk nationaal weekblad ,,De Spiegel" 

Het onderzoek bij de jeugdige christelijke kerkgangers had, zo gaat ,,De Spiegel" verder, ten gevolge dat 30% van de ondervraagden antwoordde: ,,De kerk........ wat heb je eraan?" Wij geloven geenszins dat dit verschijnsel typisch Nederlands is. Evenmin geloven wij, dat dit verschijnsel zich alleen bij de protestantse kerken voordoet. Bijna in alle christelijke landen ter wereld is het gezag van de kerk aan het afnemen. Wat kan hiervoor de oorzaak zijn? De kerk meent over het algemeen dit verschijnsel te moeten afleiden uit het feit dat, volgens haar, de mensen ,,slechter" worden. ,,Het is net alsof de mens anders is geworden dan in de tijd toen ik nog jong was" zo vertelde ons een oud R.K. geestelijke. ,,De mensen van mijn generatie waren niet zo veeleisend en zo ontevreden als nu. Zij zochten niet het vermaak in de mate zoals nu. De mensen van tegenwoordig zijn veel meer vervult van twijfel en zijn niet zo gemakkelijk meer te overtuigen als in mijn tijd!" 

De woorden van deze oude priester zijn inderdaad waar. Steeds wanneer wij met oudere mensen hierover spreken, krijgen wij -- zij het in andere bewoordingen -- meestal hetzelfde te horen. De mens verandert namelijk inderdaad! Is de conclusie van de kerk echter juist? Niettegenstaande schijnbare achteruitgang evolueert de mens toch en zelfs in zeer snelle mate. De wereld van nu echter leeft in een geestelijke crisis waarvan de meeste mensen zich nog niet hebben kunnen vrijmaken en de oorzaak voor deze geestelijke crisis is nu juist hoofdzakelijk de kerk zelf!! Als het mensdom verandert en de kerk dezelfde blijft als honderden jaren geleden wat moet dan het gevolg zijn? Hoe is het mogelijk, dat iemand, zich hierover nog kan verwonderen!  Wij zouden alleen stomverbaasd hebben gestaan indien het anders zou zijn geweest. De mens leeft tegenwoordig in de eeuw van de techniek en van de wetenschap. Kan men van de mensheid verlangen dat zij even naïef tegenover het geloof kan blijven staan als haar voorouders die nog niets wisten van de schokkende onthullingen die de wetenschap ons heeft doen ondergaan? 

Wij weten nu dat de aarde vele miljarden jaren oud is. Wij weten dat al het leven een evolutieproces is en dat de mens zich uit oercellen in de oceaan heeft gevormd. Wij weten dat er triljoenen sterren zijn die allemaal miljoenen keren groter zijn dan onze aarde. Wij weten dat wij niet zo naïef mogen zijn aan te nemen dat alleen onze zon (een van deze triljoenen sterren) over planeten beschikt en dat wij de enige levende wezens zijn in het heelal! Het gezichtsveld van de moderne mens wordt steeds ruimer. Moet hij tegen alle rede en inzicht toch luisteren naar de meest onaannemelijke verhalen? Natuurlijk loopt de ontwaakte mens de kerk uit en zoekt iets anders wat zijn gevoel wel kan bevredigen! Moeten de kerken dan verdwijnen en moet de mensheid het zonder geloof stellen zo zult u zich wellicht verschrikt afvragen? Neen lezer, geenszins. Wij hebben grote eerbied voor het werk dat de kerk in de loop der tijden tot stand heeft gebracht. Wij weten maar al te goed dat de kerk -- hoe onvolmaakt en hoeveel fouten en veroorzaakt leed ten spijt -- een onmisbare rol heeft vervuld bij het geestelijke evolutieproces van de mens. 

Neen, wij willen geenszins dat de kerk verdwijnt maar wat wij wel willen is dat het dogma verdwijnt, zoals dat bestaat in zijn huidige vorm. Het bewijs is geleverd -- door de kerken zelf -- dat de mensheid zich hoe langer hoe meer van de kerk losmaakt. De meesten gaan naar de kerk uit sleur. Terwille van hun ouders (die dikwijls weer gaan als voorbeeld van hun kinderen), voor hun buren of voor hun werkgevers en misschien ook omdat de geestelijke zo'n aardige man is, die het toch zo goed bedoelt en zo aardig de dingen kan zeggen! Maar dat is geen reden om naar de kerk te gaan! Indien er geen innerlijke overtuiging en drang bestaat -- en hoevelen hebben die werkelijk nog? -- dan is zulk een kerkbezoek waardeloos en zelfs immoreel! Als wij nu tot de slotsom moeten komen dat de mensen evolueren en zich desondanks toch losmaken van de kerk, dan zijn er maar twee mogelijkheden. Of de mens is fout, of de kerk! Wij kiezen partij voor de mens omdat de mens er niet is voor de kerk maar de kerk is er voor de mens! Als de kerk als geestelijke opvoedster haar volgroeide kind ,,de mens" moet loslaten dan moet zij of zich terugtrekken in het besef dat haar taak is afgelopen of zij zal haar kind dat inmiddels is groot geworden, een hogere opleiding moeten geven. 

Wij hopen en vertrouwen van harte dat zij hiervoor capabel zal zijn ofschoon wij -- aan de hand van de nuchtere feiten uit het verleden -- toch vrezen dat zij gedoemd is te falen. De kerk verwacht van haar aanhangers dezelfde overgave zoals zij die door de eeuwen heen gewend was. Mag zij die echter verwachten nu de mens op een onnoemelijk veel hoger geestelijk pijl staat dan vroeger? Was nog gen 100 jaar geleden 99% van alles wat naar de kerk liep analfabeet? Een pastoor of een dominee in die tijd hadden een geestelijk overwicht op hun toehoorders. Wie zou het wagen hun woorden in twijfel te trekken? Laten wij de situatie nu -- een eeuw later -- onder de ogen zien. Wij stellen ons voor dat de verhouding -- tenminste in de meeste beschaafde landen in Europa -- thans is omgedraaid. Wellicht is nu maar 1% van de kerkgangers analfabeet, terwijl er zelfs velen onder de toehoorders zijn die -- wat ontwikkeling betreft -- minstens de gelijke zijn van hun dominee of pastoor. Concluderende dat de mensheid niet zonder God kan en mag worden opgevoed en dat de kerken hiertoe niet langer voldoende in staat mogen worden gesteld is het noodzakelijk dat er iets gaat veranderen. 

Het zijn uiteraard maar enkele bezwaren maar dit alleen is al voldoende om aan te tonen dat de kerk zelf verantwoordelijk is en de schuld draagt dat zij haar volgelingen met honderd- en duizendtallen verliest! De mens van de tegenwoordige tijd denkt meer over de dingen na dan voorheen en ziet wellicht ook scherper! Niettemin is de taak van de kerk nog niet teneinde. De mensheid zal de kerk voorlopig nog niet kunnen missen. De kritiek die wij gemeend hebben te moeten leveren moet dan ook worden beschouwd als opbouwend en niet als afbrekend. Zachte heelmeesters maken echter stinkende wonden en dit willen wij voorkomen. Daarom dient de vinger te worden gelegd op de rotte plekken zodat deze zullen verdwijnen. De kerk moet voorlopig blijven bestaan en daarvoor heeft zij de steun en de sympathie nodig van de mensheid. Wij willen haar deze twee onmisbare factoren niet onthouden. Integendeel. Wij vertrouwen en hopen dat de leiding der kerken haar taak in de toekomst anders gaat opvatten. 
H. R.



counter free
Google Analytics Alternative